Τετάρτη 2 Μαρτίου 2016

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΗΣ

ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΑ
Γιώργος Χατζηκωστής Παρασκευή 4 3 2016 ώρα 7 οελμεκ
Στην αρχή ήταν το όνομα και κανένα βοήθημα για τους νέους φιλολόγους
σαν εμάς τότε, η Μετρική, αναλύσεις ποιημάτων του Σεφέρη, Παναγία η Γοργόνα,
κι ύστερα η άμεση γνωριμία,
αφού συνυπήρξαμε για δυο τρεις μήνες συνδιευθυντές στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, 1996.
Ένας πολύπλευρος όγκος ουσιαστικής εργασίας κατατεθειμένης
σε όλους τους τομείς,
εκκλησάκι, μουσεία του Παγκυπρίου, βιβλία για το σχολείο,
αναδίφηση στα περιουσιακά του στοιχεία και υποτροφίες σε μαθητές,
ένα ρυθμισμένο σχολείο, με το κύρος, το όνομα και το χρέος.
Κι ο Γεώργιος Χατζηκωστής, που άφησε σφραγίδα ανεξίτηλη στο σχολείο,
να παραμερίζει, να αυτοπεριθωριοποιείται και
διακριτικά να παρευρίσκεται σε συνεδρίες και στη ζωή του σχολείου,
αυτός, ο πρωταγωνιστής και πραγματικός αγωνιστής της παιδείας,
όχι μόνο της εκπαίδευσης του τόπου.
**************
Ευχαριστώ σας γιατί μου δώσατε την ευκαιρία να μελετήσω ολοκληρωμένα
πολύ μεγάλο μέρος του έργου του,
προπάντων όμως να θαυμάσω τη γενική αποδοχή από τους κριτικούς του έργου του.
Αποκαλύπτεται σιγά σιγά ο επιμελής μελετητής, ο βαθύνους, ο εμβριθής,
ο γνώστης ως λίγοι της ελληνικής γλώσσας και προπάντων ο κρυφός λογοτέχνης.
Ο θαυμασμός μου στο πολυσχιδές έργο του αμέτρητος
και θερμά τα συγχαρητήριά μου
για την απόφαση να τον τιμήσετε. Άξιος.
Ο τιμώμενος, Γεώργιος Χατζηκωστής
και με το δικό του έργο και με τη διάσωση του έργου αξιόλογων Κυπρίων
συνεισφέρει στον πολιτισμό μας.

Ο  Γιώργος Χατζηκωστής μελετά, γράφει, φέρνει στο φως, παράγει, ταξινομεί,
αξιοποιεί άριστα και υποδειγματικά το χρόνο και τη γνώση του,
καταθέτοντας στο θησαυροφυλάκιο του πολιτισμού.
Γιος της Αγγελικής και του Νικόλα Χατζηκωστή,
σεβάστηκε τη μνήμη του πατέρα και μας χάρισε το σύνολο έργο του
στο συγκινητικό και μεστό βιβλίο «Μνήμης Χάριν, - Η Πνευματικὴ Κληρονομιὰ τοῦ Νικόλα Χατζηκωστῆ»  το 1998.  
Γεννήθηκε στην Πάφο για την οποία πολλά έγραψε ως
«Ώρες της Πάφου, συλλογή ραδιοφωνικών εκπομπών του για τη γενέθλιο γη.
Στα αγγλικά και ελληνικά  «Ktima and new paphos - a brief history and tourist guide» (1970) «Πάφος, τουριστικός οδηγός – Paphos tourist guide» (1977).
« Οι Παλαμικές Γιορτές της Πάφου» (1973)
« Πάφιοι της αρχαιότητας» (2002)
«Η Πάφος του χτες» (2011) 
*******************
Αξιομνημόνευτη η ενασχόλησή του με το ποιητικό έργο του ήρωα μαθητή και ποιητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη,
ενός νέου που η ζωή και ο θάνατός του ήταν σελίδες ποίησης.
« Ευαγόρας Παλληκαρίδης - ὁ ἥρωας καὶ ὁ ποιητής» με πολλές εκδόσεις (1965, 1980, 1984, 1995, 2011) και  
«Το λογοτεχνικό έργο του Ευαγόρα Παλληκαρίδη» (1970) 
*****************
Το πνευματικό περιβάλλον της Πάφου τον συγκινεί.
Ιδιαίτερα άνθρωποι αξιομνημόνευτοι
ως ο Σωτηράκης Μαρκίδης.
Στο βιβλίο του «Γράμματα από το Βαλκανικό Μέτωπο»  1983
αναπλάθει εν πολλοίς τον βίον και την πολιτείαν Σωτηράκη Μαρκίδη,
Πάφιου δικηγόρου, εθνικού μαχητή και  εύγλωττου αγορητή
που συμπληρώνει με το  «Σωτηράκη Σ. Μαρκίδη-'Τα ευρεθέντα' -Εισαγωγή κειμένων»                                                                                                                          που αποτελούν μέγα μέρος της ιστορίας της εθνικής, πολιτικής, πολιτιστικής
και θεατρικής ζωής της Πάφου των τελευταίων 80 και πλέον χρόνων.
***************
Η επαφή του Γιώργου Χατζηκωστή με τη λογοτεχνία
τού όξυνε την κριτική ικανότητα, την ευαισθησία και
προπάντων του καλλιέργησε τη χρήση του ελληνικού λόγου.
Όσοι διάβασαν κείμενά του, ιδιαίτερα το «Ταξίδι στη μνήμη»
με τις αναμνήσεις του,  ή τον άκουσαν να μιλά
αντιλαμβάνονται του λόγου το ύψος.
************************
Ανάμεσα στους πρώτους που μελέτησε, ο Σεφέρης, Μακρυγιάννης, Παπαδιαμάντης, Βενέζης.
Η μελέτη του έργου του Γιώργου Σεφέρη έδωσε πολύπλευρο έργο σχετικό με τον ποιητή,
με τον ήρωα Μακρυγιάννη και με τη Μικρά Ασία.
ως «Εκδηλώσεις του νεοελληνικού τραγικού στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη» (1969).

Μια ωραία αξέχαστη έκδοση το έργο
«Φωνή πατρίδας - η Ελλάδα του Σεφέρη (μὲ εἰκονογράφηση Ἀνδρέα Λαδόμματου» (1972, 2011) 
Άλλο «Γιώργος Σεφέρης - προσεγγίσεις στὸν ποιητὴ καὶ τὸ ἔργο του» συγκεντρωτική εργασία (1984)
Άλλο «Γιώργος Σεφέρης - Ἑρμηνευτικὲς καὶ διδακτικὲς προτάσεις» (μὲ τὴν Κίκα Ὀλυμπίου) (2002)
έργα ενισχυτικά του έργου των φιλολόγων στο σχολείο.
Ο μεγάλος της ποίησης ακολουθείται από το μέγιστο της πεζογραφίας μας Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Από την τελευταία πνευματική παραγωγή του
«Ο κόσμος των παιδιών στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» (2012)
******************


Με συγκίνηση θυμόμαστε οι νεότεροι τότε φιλόλογοι στην ερημία των βοηθημάτων την αρωγή στη διδασκαλία των Νέων ελληνικών με την «Νεοελληνική  Στιχουργική» 1969,
τις αναλύσεις των ποιημάτων του Σεφέρη, την ανάλυση της Παναγίας της Γοργόνας,
με το βιβλίο του «Η χαμένη Εδέμ και η Παναγία η Γοργόνα του Στράτη Μυριβήλη» (1972, 1992)
λογοτεχνικό βιβλίο στο οποίο διατρίβαμε με αγάπη στα σχολεία
αλλά και η μετάφραση του για το δράμα, « Η φύση και η ανάπτυξη του δράματος (τοῦ R.F.Clarke) (1973)
********************
Οι κυριότεροι ιστορικοί σταθμοί ευκαιρία για έργο ως
«Με του λόγου το σπαθί- αγώνες των λογίων της δουλείας για την απελευθέρωση του έθνους» με τα εκατονπενηντάχρονα από το 1821,
και η ανθολογία κειμένων του με το βιβλίο «Η Κυπριακή εξέγερση του 1931»
**************
Ως γνωστόν και αναγνωρισμένα το Παγκύπριο Γυμνάσιο
ήταν το κέντρο της πνευματικής ζωής της Λευκωσίας για πολλά χρόνια.

Ένα θεμελιώδες κεφάλαιο της πνευματικής κίνησης του τόπου
υπήρξε και ο μακαριστός ιατρός και λογοτέχνης Κύπρος Χρυσάνθης.

Η συνεργασία Χατζηκωστή- Χρυσάνθη έδωκε πολύχυμους καρπούς,
που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Πνευματική Κύπρος.
Και ειδικότερα, το βιβλίο του Χατζηκωστή

«Το γνωμολογικό-επιγραμματικό στοιχείο στον λυρικό λόγο του Κύπρου Χρυσάνθη» (1970) όπου ανιχνεύει τη φιλοσοφική διάθεση του ποιητή

όπως και ένα άλλο για τον Ξάνθο Λυσιώτη,  ευαίσθητο και πράο ποιητή

το διακοσμημένο έργο του «Τα λουλούδια του Ξάνθου Λυσιώτη» με στίχους για το φυσικό κάλλος και τους συμβολισμούς των λουλουδιών.
***********************





Η γνώση της ιταλικής γλώσσας τον βοήθησε στη μετάφραση σελίδων της ιταλικής λογοτεχνίας
ώστε να μας ανοίξει τους ιταλικούς πνευματικούς ορίζοντες
φέρνοντάς μας σε επαφή με  ιταλούς ποιητές , δραματουργούς και μελετητές
της ελληνικής και κυπριακής λογοτεχνίας, όπως με τα βιβλία του:
«Η Πιζανελλα (la Pisanella) (τοῦ Gabriele d’ Annunzio) (2001) δράμα εμπνευσμένο από το Χρονικό του Μαχαιρά και τη δημοτική μας μούσα,
«Ο κόσμος της Κύπρου στο ιστορικό δράμα La Pisanella του Gabriele d’ Annunzio» (2001)  
«Σελίδες ιταλικής ποίησης» (δίγλωσση ἔκδοση) (2003)
και δυο θεατρικά του Πιραντέλλο
«Το παραμύθι του ανταλλαγμένου παιδιού» (la favola del figlio cambiato) (τοῦ Luigi Pirandello) (2003)
«Άρτεμη και Τούντα» (Diana e la Tuda) (τοῦ Luigi Pirandello) (2004)
****************
Δύο σημαντικά του έργα λεξικογραφίας, 
συσχετισμού της ελληνικής, κυπριακής διαλέκτου και ιταλικής γλώσσας
είναι τα    «Η παρουσία της ιταλικής γλώσσας στο ελληνικό κυπριακό ιδίωμα» (2007, 2010)
και «Η παρουσία της ελληνικής γλώσσας στην ιταλική» (2007).
Δίκαια λοιπόν ο Γεώργιος Χατζηκωστής τιμήθηκε από την ιταλική πρεσβεία στην Κύπρο.
*****************
Για τους αδελφούς Ροδίωνα και Μιλτιάδη Γεωργιάδη είχε γράψει πρώτα το βιβλίο «΄Επος και Μαρτύριο - Οἱ Kύπριοι ἥρωες τοῦ ἀλβανικοῦ ἔπους καὶ τῆς ἐθνικῆς ἀντίστασης Ροδίων καὶ Μιλτιάδης Γεωργιάδης» (1995)
Αφιερωμένο Στη μνήμη της Ντίνας που αγάπησε και υπηρέτησε την Ιστορία
 Κι επειδή κανένας δεν είναι μόνος στη ζωή, να θυμηθούμε πρέπει την αγαπημένη του γυναίκα, μακαριστή  Ντίνα Χατζηκωστή,
με την οποία είχαμε μερικοί εδώ την τύχη να συνεργαστούμε στην Ανάπτυξη Προγραμμάτων, όταν εκείνη ασχολούνταν με τη συγγραφή της Κυπριακής Ιστορίας για το Λύκειο,
και την οποία οφείλω να μνημονεύσω ως άνθρωπο, άξια δασκάλα και συγγραφέα.   
Το 2008 προέβη στη συγκέντρωση, μελέτη και έκδοση σε τρεις τόμους του ιδιαίτερα σημαντικού
«Αρχείου Ροδίωνος Π. Γεωργιάδη»
**********************
Σε συναγωγή κειμένων του και έκδοσή τους προβαίνει με τα βιβλία του κάτω από το γενικό τίτλο
«Κεράμιον ύδατος»
  «Για τον μόχθο των άλλων» (2011) και «Για το δικό μου μόχθο»
 «. Κεράμιον ύδατος - συναγωγὴ κειμένων» (2004)
Και  «Κεράμιον ύδατος β´ - συναγωγὴ κειμένων» (2013)

Τελευταία μας προσκομίζει δυο τόμους των μεταφράσεων του,
στους οποίους έχει συγκεντρωθεί ελκυστικό υλικό για την ιστορία της Κύπρου και τον πολιτισμό της, μάλιστα ιδωμένο από ξένους.
Δυο τόμοι που αποτελούν ταμείο της Κυπριακής Ιστορίας και του Πολιτισμού
και κέντρισμα για άμεση γνωριμία με τον τόπο, τους ανθρώπους και τους παλιούς καιρούς.
***************
Καλό είναι επίσης να αναφερθεί πως ο Γιώργος Χατζηκωστής έγραψε στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους το Κεφάλαιο για την Ρωμαιοκρατία στην Κύπρο
και πως είναι ένας από τους βασικούς συντάκτες της Μεγάλης Κυπριακής Εγκυκλοπαίδειας, στην οποία έγραψε εκατοντάδες λήμματα.
Το μεγαλύτερο μέρος του συγγραφικού του έργου είναι  συγκεντρωμένο σε περισσότερο από 40 βιβλία.
******************
Η υπηρεσία του στο Παγκύπριο Γυμνάσιο έδωσε πλήθος βιβλίων
των οποίων ήταν εμπνευστής.
Αναφέρουμε όμως ενδεικτικά τα
Κληροδοτήματα, δωρεές και βραβεία στο Παγκύπριο Γυμνάσιο (1993) και
Σελίδες από την ιστορία και τη ζωή του Παγκυπρίου Γυμνασίου (1993) 
και πολλά άλλα για το σχολείο μας.

Ως διαδεχθείς τον τιμώμενο στη διεύθυνση του Παγκυπρίου Γυμνασίου
πιστεύω πως το έργο που άφησε στο Σχολείο
αποτελεί μια μεγάλη μαρτυρία της προσφοράς του στον πολιτισμό.
Εκτός από τις εκδόσεις βιβλίων σχετικών με την Ιστορία του αρχαιότερου Γυμνασίου της Κύπρου,
η οργάνωση των Μουσείων οφείλεται εξολοκλήρου σχεδόν σ’ αυτόν.
Τα Μουσεία του Παγκυπρίου Γυμνασίου αποτελούν για τον πολιτισμό μας κοσμήματα
που μαρτυρούν τον αγώνα αυτού του λαού να μορφώσει  τα παιδιά του
για να προσφέρουν κι αυτά στον πολιτισμό.
Γι’ αυτό το έργο του έγραψε ο Κύπρος Χρυσάνθης το επίγραμμα:
«Απόστολε των εθνικών γραμμάτων
«Και της παιδείας καλλίμαχε αθλητή
Οι θησαυροί του Παγκυπρίου Γυμνασίου
Ιστορικό μνημείο του πνεύματος και του ήθους
Ευγνωμονούν τον κόπο σου αρχαγγελικά.»
*****************
Για την προσφορά του στα γράμματα και την εκπαίδευση
ο Γεώργιος Ν. Χατζηκωστής τιμήθηκε από τον Ελληνικό Πνευματικό Όμιλο Κύπρου με το Βραβείο Γραμμάτων,
από τον Δήμο Ερμούπολης Σύρου και το
Υπουργείο Παιδείας Κύπρου για το εκπαιδευτικό του έργο,
από το Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ
για τη διατήρηση της μνήμης και την προβολή του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα του 1955,
από την ιταλική κυβέρνηση για την προβολή της ιταλικής λογοτεχνίας και πολιτισμού,
από την Οργάνωση Ελλήνων Λειτουργών Μέσης Εκπαιδεύσεως Κύπρου για τη συνολική του προσφορά στην πολιτιστική ανάπτυξη της Κύπρου
και από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Κύπρου «Στασίνος» για την προσφορά του στην ελληνική Παιδεία και τη Φιλολογία.



Όποιος ξέρει να διαβάζει βιβλία συνειδητοποιεί πως
τα βιβλία του Γιώργου Χατζηκωστή,
με ό, τι κι αν καταπιάνεται ο συγγραφέας ή επιμελητής τους,
είναι ζωντανοί συνομιλητές μας που μας παρέχουν αφειδώλευτα
τον πλούτο της πείρας των.
Ο κατάλογος των έργων του είναι μέγας.
Εύκολη ίσως είναι η αναγραφή των τίτλων των έργων και η εκφώνησή τους,
αν δούμε  όμως και προπάντων μελετήσουμε το έργο,
τότε θα επιβεβαιώσουμε πως ορθώς αποφασίσθηκε να τιμηθεί
ο Γιώργος Χατζηκωστής.


Ευχαριστώ